FORTINET FSSO KURULUMU

Bu makalemizde Fortigate UTM ürünleri ile Active-Directory entegrasyonunu anlatacağız. FSSO entegrasyonu Windwos Server işletim sistemi ile yapılabilmektedir.

Hizmet Sürekliliğinde NOC ve SOC Servislerinin Önemi

Kurumsal ağların yönetilmesi gün geçtikçe daha da zorlaşmaktadır. Kurumsal ağlara yapılan hizmet dışı bırakma, malware ve ransomware saldırıları hergün yeni boyut kazanarak artmaktadır.

MELTDOWN VE SPECTRE SALDIRILARI

Google uzmanları tarafından tespit edilen ve 3 ocak 2018’de yayınlanan Meltdown ve Spectre donanımsal atakları, diğer uygulamaların bellek üzerinde işlediği hassas verileri işlemcilerin çalışma mekanizmasındaki zafiyeti istismar ederek ele geçirmeyi amaçlamaktadır.

LINKSYS İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall ve Linksys BEFVP41 arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır.

FORTIGATE TARAFINDAN KULLANILAN PORTLAR

FORTIGATE AIRTIES ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall ve AirTies Modem arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır. Fortigate IPSec VPN Konfigürasyon “VPN” sekmesi içinde bulunan “IPsec Tunnels” seçeneğine altında bulunan sayfada “Create New” ile yeni bir ipsec vpn oluşturulur.

FORTIGATE CİHAZLARDA TRAFFİC SHAPİNG NASIL YAPILIR?

Bu makalemizde bant genişliği ayarlama(Traffic Shaping) yapıyor olacağız. Traffic shaping network trafiğimizde kısıtlama yapmamıza olanak tanımaktadır. Bu kıstlamaları policy bazında yaptığımız için kişi ve zaman ayarlamaları da yapılabilmektedir.

TAVSİYELER

Bütün programlarınızı düzenli olarak güncelleyiniz. (özellikle Windows işletim sisteminizi windowsupdate.microsoft.com adresinden yenileyiniz.) Kullandığınız programların ayarlarını güvenliği gözetecek şekilde ayarlayınız. Programlar ilk kurulduklarındaki standart ayarlar genelde güvenlik çok fazla göz önünde bulundurulmadan tasarlanmaktadır.

SOC Ekibi Özellikleri

Güvenlik Operasyon Merkezleri, kurumların güvenliklerini yüksek seviyede tutmak için saldırı olaylarını algılama, analiz etme, önleme ve müdahale etme gibi adımları uygulayarak sürekli izleme ve iyileştirme işlemlerini en verimli şekilde uygulamaya çalışan deneyimli bir ekip ve bu ekip için sağlanan teknolojik altyapı olarak tanımlanabilir.

GÜVENLİK DEYİŞLERİ

Sistemdeki güvenlik açıklarının şimdiye kadar kullanılmamış olması ileride de kullanılmayacağı anlamına gelmez. Ayrıca güvenlik açıklarından yararlanılarak iz bırakmadan birtakım bilgiler ele geçirilmiş de olabilir. Güvenlik açığının kullanılmış olması zarar verme anlamına gelmez.

SOAR Nedir ?

SOAR çok farklı kaynaklardan gönderilen güvenlik verilerinin toplanarak düzenlenmesini standardizasyonunu ve otomasyonunu sağlamak için ortaya konmuş bir sistemler bütünüdür.

NetFlow - sFlow Nedir?

Bir bilgisayar ağını izlemek ve trafiği analiz etmek; anormal durumların anında fark edilmesi, tıkanıklık sorunları, donanım hataları ve güvenlik olayları dahil olmak üzere güvenilirlik ve performans sorunlarını tanılamak ve gidermek için sorunların krize dönüşmeden algılanıp çözümlenmesini sağlar.

Ağ Erişim Kontrolü (Network Access Control –NAC) Nedir?

NAC network güvenliğinin ilk adımı en basiti ama en etkili yöntemlerinden biridir. Erişim denetimi ile ağ üzerinde izin verilmeyen hiçbir istemci ve kullanıcı bulunamaz.

Güven Damgası Nedir ?

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 6 Haziran 2017 Salı tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ e-ticaret alışveriş sitelerinde yaşanan sorunlara çözüm getirmek için düzenlenmiştir.

FORTİNET SERTİFİKALARI

FortiGate 600D IPS Cihazı: NGIP testinden geçirilen ve %99.72 engelleme oranı ile NSS Labs Önerilen(Recommended) kategorisine giren Fortinet güvenlik duvarı cihazı

FortiGate İle Syslog Entegrasyonu Nasıl Yapılır ?

Fortigate üzerindeki logları Syslog üzerine aktarma işlemi yapabilir. Bu işlemi gerçekleştirmek için öncelikle Syslog server kurmamız gerekmektedir.

SİBER TEHDİT AVCILIĞI NEDİR?

APT gibi kurumlarda aylarca tespit edilemeden işleyişine devam edebilen gelişmiş saldırıların saptanmasında geleneksel otomatize yöntemlerin yetersiz kalması

Yeni Windows Zeroday Açıklığı Twitter’dan Duyuruldu

İnternette SandboxEscaper takma adını kullanan bir güvenlik araştırmacısı, iki ay aradan sonra yeni bir Windows güvenlik açığını Twitter’dan duyurdu.

Fortigate Ülke Bazlı IP Adresi Filtreleme

DDoS ve Hacking amaçlı saldırılarda, saldırıların büyük bir kaynağı farklı ülke ip adreslerinden geliyor olabilir. Bu gibi durumlarda ülke bazlı IP engellemesi yaparak problem büyük ölçüde hafifletebilir.

FortiGate HA (Yedekli Cihaz) Kurulumu

FortiGate cihazları (diğer birçok cihazdan farklı olarak) yedekli olarak çalışırken tek bir cihaz olarak davranmaktadır. Cihazlardan 1 tanesi Master olur ve gelen işi kendi ve diğerleri üzerinde dağıtır.

FortiGate Erişim Güvenliğinin Arttırılması

Güvenlik cihazlarında dikkat edimesi gereken en önemli hususlardan birisi de cihazın erişim güvenliğinin mümkün olduğunca yüksek tutulması gerekliliğidir.

Bir gün Ara ile İkinci Linux Kernel Zafiyeti Duyuruldu

Google tarafından Zeroday zafiyetleri bulmak için görevlendirilen Google Project Zero ekibinden bir araştırmacı tarafından ortaya çıkarılan ve Linux’un 3.16 ve 4.18.8 kernel versiyonlarını kapsayan yüksek derecede kritik açıklık CVE-2018-17182 koduyla kaydedildi.

FortiGate Cihazının VDOM'lara Ayrılması

Bu makalede Fortigate cihazını VDOM özelliğini kullanarak nasıl ayrılabileceği anlatılmaktadır. Yani tek bir UTM cihazını VDOM ile bölerek birden fazla sanal UTM olarak kullanabilmektedir.

FortiGate - Disclaimer Page Devreye Alınması

FortiGate cihazlarımızda cihaza ilk login olurken login olan kişi veya kişilere karşı, firma haklarının korunması veya karşılaşılaşılabilecek ihlallere karşı bir uyarı metni veya tebliğ yayınlamak mümkündür.

Fortigate Kelime Bazlı Web Filtreleme

Fortigate her ne kadar çok geniş bir webfiltre veritabanına sahip olsada özellikle Okul vb. kurumlarda onaylanmayacak içerikler bu veritabanın da yer alamayabiliyor

FortiAnalyzer Cihazı Üzerinde Raporlar Oluşturmak

FortiAnalyzer cihazı üzerinde çeşitli raporlar elde etmek mümkündür. Bu dökümanda basit olarak tek bir ip adresine ait Web Filter raporlarının nasıl elde edildiği anlatılacaktır.

FELAKET KURTARMA PLANI

Bilişim hizmetlerinin kesintiye uğraması durumunda kurumların maddi zarar ve prestij kaybıyla karşı karşıya kalmaları felaket anı kurtarma planının her an hazırda tutulmasının önemini ortaya koymaktadır.

Database Bağlantılarında Bağlantılar Bir Süre Sonra Düşüyor, Neden?

Aktif olmayan TCP bağlantıları için FortiGate cihazı üzerinde bir zaman sınırı vardır (TCP Session TTL). Bu süre başlangıçta 3600 saniyedir.

Aruba Controller Üzerinde Mac Filter ile Kural Yazılması

Öncelikle filtreleme yapacağımız mac adresinin bağlı olduğu profili tespit etmemiz gerekiyor. Bunun için controller üzerinden ya da AirWave üzerinden ilgili mac adresini search ederek durumu hakkında bilgi sahibi oluyoruz.

ANTI-SPAM Seçeneklerinde RBL'in Devreye Alınması Nasıl Yapılır?

Fortigate cihazlarda Spam maillerin CLI konsoldan engellenmesi için aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekir.

Linux Systemd Servisinde Hak Yükseltme Zafiyeti Bulundu

Linux boot sürecinde hangi programların çalışacağını belirleyen, sistem ve servis yönetici olarak çalışan systemd bileşeninde ortaya çıkarılan üç yeni zafiyet düşük haklara sahip lokal kullanıcıların veya zararlı yazılımların root erişimine geçebilmelerine yol açıyor.

Açık Kaynaklı Yazılımlara Geçiş Planlama Gerektirir

Kurumlar açık kaynaklı yazılımlara geçmek istiyorlar. Bunu düşünmek için iki iyi sebepleri var. Birincisi yıllık lisans maliyetlerinden kurtulmak ikincisi kullanıcı bilgisayarlarını virüs tehdidini azaltmak.

Nesnelerin İnterneti (Internet of Things) Teknolojisinde Güvenlik

Günlük hayatta kullanılan çevrimiçi eşyalardan altyapıları kontrol eden otomatize sistemlere kadar dünya çapındaki milyarlarca fiziksel cihazın internete bağlanabilmesini ve veri alıp iletmesini sağlayan Nesnelerin İnterneti mimarisi önümüzdeki yıllarda yayılımını arttırması beklenen yeni bir teknoloji.

HOTSPOT NEDİR?

Kamuya açık alanlarda ücretsiz olarak internete erişimi sağlayan Wi-Fi HotSpot teknolojisi alışveriş merkezleri, oteller, kafeler ve havaalanları gibi birçok yerde hizmete sunulmaktadır.

Siber Esneklik ve BT Hizmet Yönetimi

Siber esneklik (cyber resillience) ve bilişim teknolojileri hizmet yönetimi (IT service management - ITSM) her ikisi de kurumunuz ve müşterileriniz için değer üreten bilgilerin nasıl yönetileceğiyle ilgilenir.

Açık Kaynak Kodlu Yazılımlara Göç Tercihleri

Açık kaynak kodlu yazılımlar dünyada hızla yayılmakta, big data, artificial intelligence, block chain gibi birçok teknolojide açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılmaktadır.

Bilgi Güvenliği Metodolojileri: 2019'da Yeni Trendler Neler?

Erişim kontrolleri, kimlik doğrulaması, trafik izleme gibi güvenlik kontrollerinin sıfır güven esasına göre gerçekleştirilmesi olarak tanımlanan Zero Trust modelinde ağa erişim sağlayan bir kişinin veya cihazın kim olduğu ve yetkilerinin ne olduğu tespit edilmeden hiçbir şeye erişimine izin verilmemesi kuralı uygulanır.

2019’da Siber Saldırı Trendleri Ne Yönde Olacak?

Makine öğrenmesi ve yapay zeka teknolojileri bir yandan otomatize siber savunma teknikleri için kritik öneme sahip bir altyapı özelliğine sahip iken bir yandan da siber suçluların daha güçlü ve tespiti zor saldırıları gerçekleştirmek için kullandıkları bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır.

Linux’ta UID Değerinden Kaynaklanan Zafiyet Bulundu

Linux’un sistem düzeyinde ayrıcalıkları ve politikaları tanımlayan, ayrıcalıklı olmayan proseslerin ayrıcalıklı olanlarla iletişimine izin veren sudo gibi kuralları düzenleyen PolicyKit bileşeninden kaynaklanan bir yetkisiz komut çalıştırma zafiyeti tespit edildi.

Siber Olay Müdahale Metodolojisi

Son yıllarda gittikçe artan düzeyde görülen siber saldırılar kurumları hem maddi kayba hem de itibar kaybına maruz bırakmaktadır.

Kripto Madencilik Zararlısı KingMiner Windows Sunucuları Hedef Alıyor

Bulaştığı sistemlerin CPU kaynaklarını kripto para üretimi için illegal ve gizli bir şekilde kullanan Cryptojacking gibi mining teknikleri son dönemde iş dünyasını da daha fazla hedef almaya başlamış durumda.

Tehdit İzleme Platformlarında Kritik Log Kaynakları

SIEM ve monitoring platformlarının temel bileşenlerinden biri olan iç ve dış ağ kaynaklı trafiğin şüpheli aktivitelere karşı izlenmesi işlemi tehditlerin kuruma herhangi bir etki yapamadan önlenebilmesi için kritik öneme sahiptir.

BÜYÜK AĞLAR İÇİN LOGLAMA VE RAPORLAMA

Fortigate'nin enterprise ağlar gibi geniş ağlarda loglama ve raporlamanın nasıl konfigüre edildiğini açıklıyor. Bu tip ağları kurmak için hem default log ayarlarını hemde default raporu değiştirmek gerekiyor. Aşağıdaki örnek prosedürler kendi ağ log topolojinizi konfigüre ederken size yardım edebilir.

SİBER SAVUNMA NEDİR?

Envanteri çıkarılarak ve kritiklik derecesine göre önceliklendirilerek planlı bir şekilde denetlenen ve izlenen iç ve dış ağ bileşenlerinin dışında kalan ve kayıt altında olmayan BYOD ve Bulut uygulamaları gibi servisler ağa sızma noktalarını ve atak yüzeyinin artmasına neden olmaktadır

VirtualBox Sanallaştırma Platformunda Zero-day Açıklığı

Rus güvenlik araştırmacısı Sergey Zelenyuk, VirtualBox’ta bulduğu bir dizi bug’ın sanal makinenin atlatılması için kullanılabilecek zero-day açıklığına neden olduğunu duyurdu.

WEB UYGULAMALARI PENETRASYON TESTLERİ

Bankacılık ve e-ticaret gibi kullanıcıların hassas bilgilerini işleyen web uygulamalarının güvenlik testlerinin yapılması şirketlerin iç ve dış kaynaklarının korunması için önem arz etmektedir.

Linux’un Red Hat, CentOS ve Debian Distrolarını Etkileyen Yeni Kernel Bug

Qualys tarafından bulunan zafiyet Linux’un Temmuz 2007 ve Temmuz 2017 tarihleri arasında yayınlanan Red Hat Enterprise Linux, CentOS ve Debian dağıtımlarını kapsayan kernel 2.6.x, 3.10.x ve 4.14.x versiyonlarını etkilediği belirtiliyor.

Kamu Açık Kaynak Konferansı KAK

10. Kalkınma Planı ve Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda kamuda açık kaynak ve özgür yazılım kullanılması önemli bir yer teşkil etmektedir.

Windows JET Database Engine Bileşeninde Zeroday Açıklığı

Trend Micro güvenlik araştırma ekibinden Lucas Leong tarafından keşfedilen Windows işletim sistemi açıklığının sunucu sürümleri de dahil Windows 10, Windows 8.1, Windows 7 ve Windows Server Edition 2008’den 2016’ya tüm versiyonları etkilediği belirtiliyor.

Başarılı Pardus Projesi Nasıl Yapılır?

Geçmişte pek rağbet görmemiş olsa da, son zamanlarda milli işletim sistemimiz Pardus’a yoğun bir ilgi var. Bazı konjonktürel durumların yol açtığı bu ilgi Pardus’un daha yaygın kullanılmasını sağlayabilir.

WEB TABANLI SINGLE SIGN ON; CAS, OAUTH2

Single-Sign-On, kullanıcıların bir kurumun web sitesinde bulunan her bir uygulama için ayrı ayrı kullanıcı adı/parola ikilisi tanımlama zorunluluğunu ortadan kaldırır; bunun yerine birçok uygulamaya sadece bir kullanıcı adı/parola ikilisi ile erişebilmeyi sağlar.

PENETRASYON / SIZMA TESTİ NEDİR?

Sızma testlerinde siber suçluların gerçek dünyada kullandığı yöntemler kullanılarak bir kurumun bilişim altyapısına sızılmaya ve ele geçirilmeye çalışılır.

DLP VERİ SIZINTISI ENGELLEME

Sistemin ele geçirilmesinden sonraki bir adım olan veri sızdırılması olayı yüksek seviyeli bir tehdit olarak tanımlanmaktadır.

MİCROSOFT ZERO-DAY RCE AÇIKLIĞI

Threatpost sitesinin 1 Haziran tarihli haberine[1] göre araştırmacıların Windows üzerinde uzaktan kod çalıştırmaya sebebiyet veren orta seviyede riskli bir zafiyet keşfettikleri belirtiliyor.

CTF NEDİR?

CTF(Capture the flag), ‘’bayrağı yakala’’ adıyla bilinen siber güvenlik alanında düzenlenen uygulamalı öğretici yarışmalardır.Yarışmaların asıl amacı, hack konusunda öğrenilen bilgiye sahip olan insanların bu bilgileri pratiğe dökerek kendilerini test etmelerini sağlamaktır.

ŞİFRE GÜVENLİĞİ

Geleneksel yöntemlerden biri olan periyodik şifre değiştirme kuralında saldırganın parolasını elde ettiği hesabın sürenin sonunda kilitlenmesi hedeflenmektedir,

YAMA (PATCHING) PLANLAMA

Uzmanlar[1] siber saldırıların %99.9’unun bilinen zafiyetlerin istismar edilmesiyle gerçekleştirildiğini ve bu nedenle yama(patching) işleminin önemini vurgulamaktadır.

VİRÜSLER

Virüs, genellikle zararsız gibi görünen bir dosyanın içine gizlenmiş ve dosya çalıştırıldığında bilgisayarda beklenmeyen ve istenmeyen olaylara neden olan programlardır.

ZYXEL MODEM İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall ve Zyxel Modem arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır.

ZYWALL İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall ve ZyWALL arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır. “VPN” sekmesi içinde bulunan “IPsec Tunnels” seçeneğine altında bulunan sayfada “Create New” ile yeni bir ipsec vpn oluşturulur.

NETSCREEN İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall ve Netscreen arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır.

CHECKPOINT İLE FORTİGATE VPN NASIL YAPILIR?

fortigate-ve-checkpoint ngx Bu makalede FortiGate Firewall ve Checkpoint NGX arasında IPSec VPN tünel konfigürasyon anlatmaktadır.

IPSECURITAS YAZILIMI İLE FORTİGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Fortigate Ipsecuritas Kullanarak VPN Bağlantısı Kurmak Gereksinimler; - FortiOS 3.0 veya daha yüksek versiyonda Fortigate birimleri - Mac OS 10.2 veya daha yüksek versiyonda Machintosh işletim sistemine sahip donanımlar

FORTIGATE UTM GÜVENLİK CİHAZININ KULLANIMI

Genel olarak UTM cihazların yapısına bakıldıgında hangi işlevlere sahip olduklarını ve Fortigate’de bu işlevlerin nasıl gerçekleştirildiğini başlıklar altında sıralayabiliriz : 1.İnternet bağlantısının sağlanması ; biz örneğimizde bir ADSL bağlantı kuracağız. 2.Cihaza bağlı olacak networklerin tanımlanması ve aralarındaki “route” işleminin sağlanması ve gerekiyorsa DHCP servisinin açılması.

FORTIGATE INTERFACE MODE IPSEC VPN NASIL YAPILIR?

Bu makalede FortiGate Firewall interface mode IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır. Fortigate IPSec VPN Konfigürasyon “VPN” sekmesi içinde bulunan “IPsec Tunnels” seçeneğine altında bulunan sayfada “Create New” ile yeni bir ipsec vpn oluşturulur.

FORTIGATE CİHAZLARLA VPN CLİENT ARASINDA TÜNEL NASIL OLUŞTURULUR?

İlk olarak Firewall Policy’ de kullanacağımız LAN ve WAN tarafları için IP tanımlamalarını yapıyoruz. “Policy Objects Address” “Create New” ile yeni bir adres oluşturabiliriz.

FORTIGATE CİHAZLARDA LİNK YEDEKLEME

Bu makalede çoklu intrefaceler (örneğin çoklu ISP’ler – dual (veya daha fazla) WAN) üzerinde yük paylaşımının ve link yedekleme uygulamasının (fail-over) nasıl yapılacağını anlatmaktadır.

DRAYTEK VIGOR İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Fortigate Vigor Modem Arasında Ipsec VPN Bu makalede FortiGate Firewall ve Drytek Vigor Modem arasında IPSec VPN tünel konfigürasyon anlatmaktadır.

CISCO VPN-3005 İLE FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

fortigate-ve-cisco-vpn-3005 Concentrator Bu makalede FortiGate Firewall ve Cisco Systems VPN 3005 Concentrator arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır.

FORTİNET SECURITY FABRIC

Günümüzde kurumlar başarılı bir işleyiş için hızlı ve güvenli bir ağa ihtiyaç duymaktadır. Ağınızın karşılaşacağı tehditlere anında karşılık verebilen doğru bir koruma mekanizmasına sahip olup olmamanız iş akışınızın pürüzsüz işlediği veya güvenlik saldırılarına maruz kalacağı gibi gerçekleri belirleyici bir öneme sahiptir.

Fortigate Üzerinde Rogue Access Point Engelleme

Rogue Access Point, güvenli bir yerel ağa yetkisizce kurulmuş bir APdir. Bunu internete girmek için kendine kablosuz bir bağlantı ayarlamaya çalışan yetkisiz bir şirket çalışanı ya da kötü amaçlı birisi de yapabilir.

FortiGate Üzerinde Facebook Engelleme İşlemi

Facebook basit bir sosyal paylaşım platformu olmaktan çıkıp, içerisinde videolar seyredilen, bir ortam haline dönüştü. Gün içerisinde seyredilen videoların neden olduğu internet kullanımı nedeniyle, diğer kullanıcıların hızlarında ciddi düşüşler yaşanmakta ve bu durum şirket yetkililerini memnun etmemektedir.

Fortigate Üzerinde DHCP Adreslerini Nasıl Rezerve Edebilirim?

Bu makalede Fortigate cihazını DHCP Server olarak konfigüre ettiğimizde, belirli bilgisayarların sürekli aynı ip adresini almasını, yani ip rezervasyon ile ilgili ayarlar anlatılmaktadır.

Fortigate Üzerinde Adresleri Görememe Ve Türkçe Karakter Problemi

Müşterilerimizden gelen hata bildirimlerinde “policy oluştururken adreslerimi göremiyorum” gibi bildirimler geliyor. Bu hatanın kaynağı genellikle fortigate cihazına girilen türkçe karakterler ve boşluk karakteri ile ilgili.

SİBER ÖLÜM ZİNRİCİ İLE KURUMSAL GÜVENLİK

Bir siber saldırıda saldırı öncesi, saldırganlar tarafından hedeflenen sisteme ulaşmak ve hedefte amaçlanan işlemin sorunsuz gerçekleştirilmesi için bir ilerleme planı oluşturulur.

Servis Olarak SOC NOC Hizmeti

Kurumsal bir ağın sahip olan işletmeler mutlaka NOC ve SOC ile koruma altına alınmalıdır. Ancak NOC ve SOC sahibi olmanın farklı maliyetleri vardır.

TEHLİKE SEVİYESİ YÜKSEK TEHDİTLERİN TESPİTİ

Saldırganlar tarafından hedeflenen sistemler üzerinde amaca ulaşmak için farklı biçim ve yöntemler kullanılır. Siber saldırılara karşı korunabilmek için saldırgan ve saldırı teknikleri iyi tanınmalıdır.

SOC Araçları

Küçük ölçekli kurumlara yönelik SOC iş akışı çözümleri küçük ekipler tarafından yönetilebilecek bir yapıdadır. Bu çözümlerin öne çıkan bileşenleri

WİNDOWS BİLGİSAYARLARI ETKİLEYEN WİNRAR ZAFİYETİ

Windows dosya sıkıştırma uyglaması olan WinRAR yazılımında birçok kullanıcıyı etkileyen, uzaktan kod çalıştırma zafiyeti tespit edilmiş ve son 19 yılda yayınlanan tüm WinRAR sürümlerini etkilediği açıklanmıştır.

SOC Süreçler ve Prosedürler

Gerçekleşmekte olan tehditleri saptamak, kapsam ve etkilerini tespit etmek, etkili ve hızlı bir şekilde müdahale etmek için SOC ekibinin uygulaması gereken kritik adımları kararlaştırarak bir liste oluşturmak büyük önem taşımaktadır.

NOC Ağ Operasyon Merkezi Kurulumu

Ağ Yönetim Sistemi (Network Management System-NMS) ile entegre çalışarak NOC izleme kapasitesi sunacak bazı özellikler aşağıdaki gibidir

OpenFlow Protokolü

OpenFlow, bir iletişim protokolü ve ağ kontrol ve yönlendirme işlevlerini ayıran yazılım tanımlı ağ (SDN-Software Defined Networking) mimarisinin temel öğesidir.

SOC Merkezi Nasıl Çalışır ?

SOC merkezi bir organizasyonun, kurumun bilgi güvenliği sistemlerini kontrol ve analiz ederek siber güvenlik tehditlerine karşı korur.

NOC Seçenekleri ve Çözümleri

Ağ Operasyon Merkezi bir kurumun iş ağının tekniker ve mühendisler tarafından gece gündüz izlendiği ve sorunlarının giderildiği Ağ Yönetimi Sistemine bağlı olarak çalışan fiziksel altyapıya sahip bir merkezdir.

Gartner Magic Quadrant 2018 Raporunda Fortinet UTM ve Fortinet Firewall

Siber saldırı yöntemlerinin ve araçlarının her geçen gün daha sofistike bir hal alması ve buna karşılık bir çok savunma sisteminin gerekliliği kurumların tek bir güvenlik uygulaması ile korunmasını zorlaştırmaktadır.

UTM Nedir?

Bilgisayar güvenliği, günümüz bilişim dünyasının en önemli sorunu haline gelmiştir. Virüsler, trojanlar, spamlar, saldırılar hızla artmaktadır. İnternetin yaygınlaşması ile bu zararlı uygulamalar ve ağın iş dışında başka amaçlarla kullanılması çok yaygınlaşmıştır.

FortiGate Üzerinde LACP Konfigurasyonu

Fortigate üzerinde bulunan interfaceler de yapılan bu konfigurasyon 2 yada daha fazla fiziksel interface in tek bir interface (Logical Interface) altında toplanarak çalışma esasına dayanır.

Sorun Giderme Aracı: FortiOS’de Bulunan Paket Takibi Özelliğini Kullanmak

Tüm FortiGate birimlerinin kendi üzerinde güçlü paket takipçisi bulunmaktadır. Eğer tcpdump biliyorsanız FortiGate Sniffer’ı rahatça kullanabilirsiniz.

SONICWALL İLE JUNIPER ARASINDA IPSEC VPN (LAN to LAN) KURULUMU

Bu dokümanda Sonicwall Firewall ile Juniper SSG arasında IPSEC VPN (LAN to LAN) kurulumunun nasıl yapılacağı anlatılmaktadır.

Fortigate SIP ALG / RTP / SIP Session Helper Tanımlarının İptal Edilmesi

Firewall yapıları ses paketlerini bir tehdit olarak algılayıp, engelliyorlar. Bu noktada Fortigate tarafında yapılması gereken ayarlar aşağıdaki gibidir.

FortiGate Üzerinde Whatsapp Engelleme İşlemi

Web sitelerini ve içerikleri kontrol eden bir çok çözüm bulunmaktadır. Bunlar arasında en başarılı ürünlerden birisi Fortigate cihazıdır. Bu yazıda Fortigate firewall üzerinde Whatsapp uygulaması nasıl engellendiği anlatılmaktadır.

Kullanılmayan Policy’lerin Temizlenmesi

Bu dökümanda, daha önce FortiGate üzerinde tanımladığımız ancak kullanılıp kullanılmadığı konusunda emin olamadığımız ancak kullanılmayan policy’lerin nasıl temizlendiğini anlatılacaktır.

IP-MAC Binding (MAC-IP sabitleme) Nasıl Yapılır ?

X ip ve Y mac adreslerinin eşleştirilerek belirlenen Y mac adresi dışında başka bir mac adresinin yine belirlenmiş olan X ip’sinin alamaması durumudur.

SSL VPN Nasıl Yapılır ?

Fortigate de SSL VPN ayarları için öncelikle user oluşturmak gerekmektedir.

Fortinet Sınavlarına Giriş Yapmak İçin İzlemeniz Gereken Adımlar

Öncelikle aşağıdaki linkten Fortinet’in hangi sınavına gireceğinizi (Sınav Adı ve Kodu) teyit etmek amacıyla yapmanız gereken tek şey aşağıdaki linke tıklamanız ve resimde de gösterildiği gibi kontrol etmenizdir.

Fortigate Registirasyon

FortiGate ve Juniper SSG VPN Birlikte Çalışması

Bu yazıda Fortigate ve Juniper SSG’ nin birbirine VPN ile bağlanması anlatılacaktır. Örnek ağ şeması aşağıda gösterilmektedir.

FortiGate Üzerinde Youtube Engelleme İşlemi

Bugünkü makalede FortiGate üzerinde Youtube engelleme işleminin nasıl yapılacağı anlatılmaktadır.

FortiAnalyzer Cihazının Kurulumu

FortiAnalyzer, Fortigate ürünleri ile syslog uyumlu cihazlardan log toplamak ve raporlama yapabilmek için kullanılan bir cihazıdır.

SİBER TEHDİT İSTİHBARATI VE SIEM

Siber Tehdit İstihbaratı; siber güvenlik tehditleri, tehdit aktörleri, istismar kodları, zararlı yazılımlar, zafiyetler, IOC’ler (Indicator of Compromise), tehditin kapasitesi, arkaplanı/altyapısı, motivasyonu,

ZERODAY NEDİR?

Zeroday (Sıfırıncı gün açıklıkları) daha önceden bilinmeyen veya tespit edilmemiş ancak ciddi saldırılara yol açacak zafiyetler barındıran yazılım veya donanım kusurlarıdır.

ETHICAL HACKING NEDİR?

Siber saldırılarda hacker’ların sistemlere sızmak ve hassas bilgileri çalmak için kullandığı teknik ve yöntemleri kurumların güvenlik seviyesini arttırmak amacıyla kullanarak siber tehditlere ve veri sızıntılarına karşı korumaya çalışılması aynı zamanda daha etkili defansif yöntemlerin geliştirilmesi işlemi Ethical Hacking olarak tanımlanmaktadır.

SIEM ve KRİTİK WİNDOWS OLAY KAYITLARI

Bilişim altyapılarının güvenlik açısından denetlenmesi ve güvenlik seviyelerinin tespit edilerek açıklıklarının kapatılması gibi çalışmalar kurumların gerçekleşecek siber saldırılara karşı daha güçlü olmasını sağlar.

BULUT BİLİŞİM GÜVENLİĞİ

Güvenli veri iletimi: Kurum ağı ve bulut arasındaki tüm iletişim güvenli bir kanal üzerinden gerçekleştirilmeli ve açık anahtar altyapısını sunan SSL/TLS standartları ile yüksek güvenlik sağlanmalıdır.

WPA3 WI-FI PROTOKOLÜ

Toplumda yerleşmiş bir deyim vardır: ” Yediği her darbe, insanı daha da güçlendirir ”. Belçikalı güvenlik araştırmacısı Mathy Vanhoef tarafından duyurulmasıyla ortaya çıkan WPA2 açığı da WPA protokolüne son bir darbe indirerek daha da güçlenmesine büyük bir katkı sağlamış oldu.

2018 BİLİŞİM GÜVENLİĞİ TAHMİNLERİ

2018 yılı için öngörülen siber saldırıların büyük çoğunlukla ağ-tabanlı yayılım tekniklerini kullanacağı otoriteler tarafından tahmin edilmektedir.

FORTIGATE 5.4 KURULUMU

Bu makalemizde Fortigate 5.4 firmware yükleyeceğiz. Biz kurulum için 30d cihazı ve 5.4.3 versiyonunu kullanacağız. Öncelikle kurulum için gerekli yazılımlardan bahsedelim.

CISCO PIX ile FORTIGATE ARASINDA VPN NASIL YAPILIR?

Fortigate ve Cisco-Pix VPN Bu makalede FortiGate Firewall ve Cisco Pix arasında IPSec VPN tüneli kurmayı anlatmaktadır.

BGYS KURULUM ve YÖNETİMİ

Bu standart; kurumların güvenlik düzenlemelerinin tehditler, zafiyetler ve iş etkileri gibi hassas güvenlik konularında yaşanan değişimlere ayak uydurabilecek şekilde ayarlandığının kontrol edilmesini sağlar

BGYS'nin ÖNEMİ

BGYS, kurumun iş yapma pratiklerini ve varlıklarını düzenleyen güvenlik odaklı bir sistemdir. ISO 27001 Standardı tüm kademelerdeki çalışanların işini yaparken bilgi güvenliği prensiplerine uygun hareket etmesini gerekli kılar.

MOBİL GÜVENLİK, MDM ve MAM NEDİR?

Mobil güvenlikte zararlı yazılımlar kadar kullanıcıların ve normal uygulamaların da risk oluşturabildiği belirtilmektedir; bu nedenle güvenlik politikaları, alınacak önlemler ve zafiyet kaynakları belirlenirken insan faktörü ve mobil uygulamaların potansiyel açıklıkları da göz önünde bulundurulmalıdır.

ISO/IEC 27001 NEDİR?

ISO/IEC 27001 standardizasyonu; kurumların bilgi varlıklarının risk düzeyini tanımlamak, analiz etmek ve ele almak gibi adımlardan oluşan bir bilgi güvenliği yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır.

LOGLAMA VE SIEM NEDİR?

Log izleme, tüm kritik ağlar ve cihazları kapsayan bilişim sistemlerinin ürettiği olay kayıtlarının(loglarının) belirlenen kurallara göre analiz edilmesi olarak tanımlanmaktadır.

MAİL GÜVENLİĞİ

Günümüzde siber saldırıların ve veri kayıplarının artmasındaki önemli etkenlerden biri mail güvenliğinin gereken ölçüde sağlanamamasıdır.

WEB UYGULAMA GÜVENLİĞİ

Bankacılık ve e-ticaret gibi kullanıcıların hassas bilgilerini işleyen web uygulamalarının güvenlik testlerinin yapılması şirketlerin iç ve dış kaynaklarının korunması için önem arz etmektedir.

VERİ TABANI GÜVENLİĞİ NASIL SAĞLANIR

Veri tabanı risk seviyesi kurumdan kuruma değişiklik göstereceği gibi aynı zamanda içinde saklanan bilginin hassasiyet derecesine de bağlıdır. Kullanıcıların kredi kartı veya kimlik bilgileri gibi kritik verileri tutan kurumlar için veri tabanı güvenliği büyük önem taşımaktadır.

TEKNOLOJİLER

Güvenlik Duvarı teknolojisi giren ve çıkan paketleri kaynak ve hedeflerine, bağlandığı portlara göre kontrol eder ve izinsiz girişleri engeller.

Fortinet Hakkında

Başlangıçtan itibaren, Fortinet’in vizyonu bilişim altyapılarına yüksek performanslı, tamamiyle entegre ve geniş kapsamlı güvenlik çözümleri sağlamak olmuştur.

Neden Güvenlik

Bazı bilgiler bizim için özeldir: Her ne kadar kişisel bilgilerimiz devlet sırrı olmasa da, kimse maillerinin okunmasını, bilgisayarındaki dosyaların alınmasını istemez.

Zararlı Yazılımlar

Zararlı yazılımlar; bilişim sistemlerinde kullanıcının haberi olmadan istenmeyen değişiklikleri yaparak işleyişi bozan, verilerin veya sistemlerin tahribatını hedefleyen ya da yetkisiz erişim elde etmeyi amaçlayan siber suçlular tarafından yazılmış tehlikeli yazılımlar olarak tanımlanmaktadır.

MIMO Nedir ?

Haberleşme sistemlerindeki band genişliği sınırlamalarından dolayı oluşan hız problemine çözüm olması amacıyla oluşturulmuş çoklu gönderme ve alma teknolojisidir.

FORTIGATE SD-WAN AYARLARI NASIL YAPILIR?

Bu makale Fortigate 5.6 versiyonun da yeni gelen ve internet kullanımını yedeklememize yarayan SD-WAN özelliğini anlatmaktadır.

NAT (NETWORK ADRESS TRANSLATION) NEDİR?

NAT (Network Address Translation) nedir? Günümüzde internet kullanımı hızla artmakta. Bunun sonucu olarak kullandığımız IP adresleri (Internet Protocol) sayıca yetersiz kalmaya başladı.

HYBRID WAN NEDİR?

Hibrid WAN, coğrafik olarak ayrılmış iki farklı WAN üzerinden gönderilen trafiğin tek bir merkezde toplanmasıdır.

802.1x NEDİR?

IEEE 802.1X standardı;noktadan noktaya bağlantılara sahip LAN portuna takılmış cihazların kimlik doğrulama ve yetkilendirilmesine olanak sağlayan port tabanlı ağ erişim denetimidir.

2.5G/5G ETHERNET NEDİR?

NBASE-T Alliance tarafından önerilen ve IEEE tarafından 2016 sonbaharında onaylanan 2.5Gbps ve 5Gbps Ethernet, yüksek oranda datanın iletimini ve işlenmesini gerektiren ağlarda düşük hıza bağlı performans sorunlarını ortadan kaldırmaktadır

KABLOSUZ AĞLARDA YENİ TEKNOLOJİLER

Kablosuz ağlarda uygulanan, kolay kırılabilir bir algoritmaya sahip olduğu tespit edilen eski WEP standardının yerini alması için geliştirilen WPA/WPA2(Wi-Fi Protected Access) günümüzde yaygın kullanılan bir şifreleme protokolüdür.

IPV6 NEDİR?

1981’den beri kullanılan 32-bit adresleme standardına sahip IPv4 protokolü son yıllarda internete bağlanan cihazların her geçen gün artması nedeniyle tekil IP adres dağıtımında yetersiz kalmaktadır,

NETWORKING SWITCH FABRIC NEDİR?

Networking Switch Fabric, bir ağın nasıl bir plana/düzene sahip olduğunu ve switch trafiğine ne şekilde bağlı olduğunu gösteren bir topoloji olarak tanımlanır.

SDN Yazılım Tanımlı Ağlar

SDN (Software-Defined Networking) kısaca ağ kontrol düzleminin (control plane) yönlendirme-veri düzleminden (data plane) fiziksel olarak ayrılması ve bir kontrol düzleminin birkaç cihazı kontrol ettiği yer olarak tanımlayabiliriz.

QoS Nedir?

IP ağlarında yeterli Hizmet Kalitesi (Quality of Service-QoS) sağlamak günümüzün kurumsal IT altyapısının giderek daha önemli bir yönü haline gelmektedir.

IPv6 Protokolüne Geçişler Ne Durumda ?

IPv6’ya geçişlerin başladığı son 6 yılda kullanım oranlarının ne durumda olduğunu gösteren Internet Society[1] web sayfasında yayınlanan rapora göre, günümüzde internet kullanıcılarının %25’i internet servislerine IPv6 ile ulaşıyor.

2G 3G 4G 5G NEDİR ?

GSM teknolojisinin zaman içerisindeki gelişmesi 1G 2G 3G 4G olarak isimlendirilmektedir. Burada G generation (nesil) anlamındadır.

OSI REFERANS MODELİ VE KATMANLI İLETİŞİM HİYERARŞİK AĞ MODELİ

Bilgisayar ağları kullanılmaya başlanmalarıyla beraber farklı üreticilerin birbirlerinin ağlarına entegre olabilmek için ortak bir standardın gerekliliği ortaya çıkmıştır.

RAID NEDİR?

RAID, Yedekli Ucuz (veya Bağımsız) Disk Dizisi, veri yedekliliği, performans geliştirme veya her ikisi için birden fazla fiziksel disk sürücüsü bileşeni bir veya daha fazla mantıksal birimle birleştiren bir veri depolama sanallaştırma teknolojisidir

SUNUCU KURULUMLARI

Sunucu sistemleri kurulumlarımız, marka bağımlılığı olmaksızın müşterilerimizin ihtiyaçlarına göre şekillendirilmektedir. Mevcut sistemler kontrol edilip daha iyi bir hale getirilebildiği gibi, yeni kurulumlar da yapılabilmektedir. Firmamızın hem Microsoft hem de Unix ve Linux sistemleri üzerinde ciddi bir tecrübesi bulunmaktadı

SANALLAŞTIRMA NEDİR?

Sanallaştırma, işletim sistemleri, depolama aygıtları ya da ağ kaynaklarından herhangi birinin aslını kurmak yerine onları sanal olarak kurmaktır.

VMWARE OTOMATİK SANAL MAKİNA AÇMA

Otomatik Sanal Makina Açma – Kapatma İşlemleri [VmWare] Bir VMware sistem yöneticisiyseniz, bir grup sanal makineyi ESXi ana bilgisayar önyüklemesinden otomatik başlatmak üzere yapılandırmak yararlı olabilir.

DEPOLAMA TEKNOLOJİLERİ

Depolama sistemleri diskleri yedekli ve paylaşımlı bir şekilde sunuculara sunar. Disk bozulma arızalarına karşı RAID teknolojisi kullanılmaktadır. Bu teknoloji ile bir veya birkaç diskin arızalanması durumunda bile verilerin kaybolmaması sağlanır.

DIŞ KAYNAK BİLİŞİM PERSONELİ (OUTSOURCE) KULLANIMI AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

Dış kaynak kullanımı (DKK) (Outsourcing); işletmelerin ihtiyaç duydukları alanlarda iş süreçlerini yönetebilecek uzman bir kuruluşla anlaşma sonucunda işletmenin maliyet ve zaman tasarrufu sağlayarak, boşta kalan kalifiye iş gücünden işletmenin farklı bölümlerinde daha fazla verim alınmasına olanak sağlar.

Exchange Server 2010 Outlook Anywhere Aktif Etmek

Bu makalede Exchange 2010 ile Outlook anywhere özelliğinin nasıl kullanıldığını inceleyeceğiz.Bu özellik Exchange 2003 te “RPC ove HTTPS” olarak geçiyordu.

Exchange Server 2010 Kullanıcı Kota Tanımlaması

Kullanıcı bazında kota tanımlamasını aşağıdaki adımları takip ederek yapılabilir.

SYSTEM STATE YEDEĞİNİN ALINMASI VE GERİ YÜKLENMESİ

Makalemizde, Active Directory Backup olarak da bilinen System State Backup ve Restore işlemlerinden bahsedeceğiz. Aslında System State Backup işlemi Active Directory yüklü olmayan ortamlarda da kullanılır ve boot dosyaları ile boot bölümünde bulunan windows işletim sistemi dosyalarını ve registry içeriğini yedekler.

Vmware vCenter Kurulumunda Genelde Karşılaşılan Hata Mesajı - (Error 25003.)

Vmware vCenter 5.x Kurulumunda Genelde Karşılaşılan Hata Mesajı - (Error 25003. Setup failed to create the VirtualCenter repository.)

Exchange Server 2010 Üzerinde Attach lie Mail Boyutunun Ayarlanması

Exchange 2010 kurulum sonrası yüksek boyutta ekli maillerin alınmasında genelde sıkıntı yaşanır. Attach edilmiş dosyanın boyutu yüksek ise bu mail kullanıcıya iletilemeyecektir.

DHCP Veritabanını Başka Bir Sunucuya Taşımak

DHCP veritabanını bir sunucu bilgisayarından (kaynak sunucu) diğer sunucu bilgisayarına (hedef sunucu) taşımak için aşağıdaki işlemleri sırasıyla yapılmalıdır.

Active Directory

Active Directory içerisinde herhangi bir OU(Organizational Unit) silinmek istendiğinde “You do not have sufficient privileges to delete SilinecekOU, or this object is protected from accidental deletion.” hata mesajı ile karşılaşılabilir.

Sunucusuz Bilişim (Serverless Computing) Nedir?

Sunucu yönetimi veya altyapı konfigürasyonu gibi işlemlere gerek duyulmadan uygulama geliştirmeye ve dağıtımını yapmaya olanak sağlayan Sunucusuz Bilişim sisteminde verilen hizmet donanım veya yazılım bazlı değil de fonksiyon bazlı sunulur.

Cacti ile MRTG Grafiğinin İzlenmesi

Konfigürasyona başlamadan önce MRTG hakkında kısa bir bilgi verelim. MRTG (Multi Router Traffic Grapher), temelde ağ üzerindeki trafik yükünü izlemeye yarayan bir araçtır ve ağ üzerindeki trafiğin anlık izlenmesine olanak veren grafiksel içerikli HTML sayfaları oluşturur.

VEEAM İLE YEDEK NASIL ALINIR?

Veeam Backup & Replication konsolunu açalım.

E Posta Protokolleri

E-posta göndermek ve almak için kullanılan birkaç protokol vardır. İstemci tarafında hangi e-posta programı kullanılırsa kullanılsın ancak bu protokoller vasıtasıyla e-posta alınıp gönderilebilir.

Sistem Altında Çalışan Uygulamaların Ne Olduğunu Öğrenin

Reverse Dns Kaydı Oluşturmak

Felaket Kurtarma Nedir ?

Felaket kurtarma DR (Disaster Recovery) insan yapımı veya doğal bir felaket durumunda sistemlerin eski durumundaki gibi çalışır hale getirilmesi için fiziksel ve sanal sunucuların, depolama cihazlarının, network altyapısının analiz edilmesi işlemidir.

NEDEN PARDUS

Pardus, Tübitak tarafından geliştirilen ve ilk kez 2005 yılında yayınlanan yerli işletim sistemidir. Pardus, ilk önce linux çekirdegi üzerine inşa edilmiş ve 5 ana sürümü yayınlanmıştır.

ZAMAN DAMGASI NEDİR?

Dijitalleşen dünyada dijital dokümanların ve yazışmaların sayısı gittikçe artmaktadır. Artık birçok yazışma bilgisayar üzerinde hazırlanmakta, fikirler ve içerikler (metin, tasarım, model vb.) bilgisayarlara kaydedilmekte, iletişim birçok kere eposta ile yapılmaktadır.

TALİASTAMP İLE DAMGALAMA İLE İLGİLİ SORULAR VE CEVAPLAR

YAZILIM KAYNAK KODLARINA ZAMAN DAMGASI VURMAK

Yazılım firmaları için Kaynak Kodları en önemli varlıklarıdır. Yazılımlar evlat gibidir, kodlar da bu evladın üzuvları.

Son Kullanıcılar için Linux İşletim Sistemi Kullanan Kurumlar

Google: Çalışanlarına Ubuntu’nun özel bir sürümü olarak hazırlanmış olan Goobuntu OS versiyonunu kullandırtan Google, masaüstü işletim sistemi olarak Linux’u tercih eden büyük kuruluşlardan biri.

KURUMLAR İÇİN AÇIK KAYNAK KULLANIMIN 10 AVANTAJI

Açık kaynak kodlu yazılımlardan akıllıca faydalanmak isteyen şirketler, bunu yapmak için çok büyük nedenlere sahiptir.

Linux Sunucu Güvenliği

Linux; kararlı çekirdeği, ağ yazılımlarının çeşitliliği ve kalitesi, performans/maliyet eğrisindeki konumu nedeni ile günümüzün en çok tercih edilen ağ işletim sistemlerinden olmuştur.

IoT Nedir ?

IoT internet of things nesnelerin interneti bir network adresine sahip olan ve üzerinde -en azından- bir sensöru olan cihazlara verilen isimdir bunların oluşturduğu ağa da IoT networking denir.

Doküman Yönetim Sistemi Nedir ?

Doküman Yönetim Sistemi ve kısa ifade ile DYS ler, sayısal ortamdaki bilgi, belge ve dokümanların organizasyonunu ve yönetimini için geliştirilmiş uygulamalardır.